BIOS (Basic Input Output System)

ဒီအေၾကာငး္ေလးကေတာ႔ Computer Hardware နဲ႕သက္ဆိုင္ၿပီး လူအမ်ားစုသတိမၿပဳမိၾကတဲ့အပိုင္းေလး ကိုေရးသားေပးၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ Operating System စတက္ဖု႔ိရန္အလြန္အေရးပါတဲ့ Motherboard ေပၚက ဒီ BIOS နဲ႔CMOS ေလးအေၾကာင္းကုိေလ႔လာလိုက္ၾကရေအာင္လား…..

BIOS ဆိုတာ Low-Level Language (အမ်ားအားၿဖင္႔ Assembly Language) ျဖင္႔ေရး သားထားေသာ Program မ်ားစုေပါင္းပါဝင္သည့္ Program အစုအေဝးတစ္ခုျဖစ္ၿပီး computer ပါဝါစဖြင္႔ခ်ိန္မွ Operating System (Windows XP/Vista/7) စတင္သည့္အခ်ိန္ထိ ၾကားကာလအတြင္း Computer boot တက္ဖုိ႔ရန္လိုအပ္ေသာလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို BIOS မွ တာဝန္ယူလုပ္ေဆာင္ေပးပါတယ္။ ၁၉၉၀ခုႏွစ္ မတိုင္မီကာလမ်ားအထိ BIOS program ကို   ျပန္ျပင္ေရးသားလို႔မရႏိုင္ေသာ ROM Chip (Read Only Memory) မ်ားထဲမွာ အေသ ထည့္ သြင္းၿပီး Motherboard ေပၚမွာတင္ဆပ္အသံုးျပဳၾကသည္႔အတြက္ ROM BIOS ဟုေခ ၚေဝၚ သံုးစြဲခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီ BIOS program တုိ႔ထည့္သြင္းထားေသာ ROM Chip မ်ားသည္ ပါဝါေပးထားဖို႔ရန္မလိုတဲ့ non-volatile memory အမ်ိဳးအစားပင္ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုရရင္ computer ပါဝါပိတ္ထားေသာ္ လည္းထည္႔သြင္းေရးသား ထားေသာ Program မ်ား ၊ Instruction မ်ား မူလအတိုင္း ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ေသာ memory အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုျဖင့္ BIOS ဆိုတာ Software လား Hardware လားဆုိတာကို တိတိက်က်ခြဲျခား သတ္မွတ္ မရႏိုင္တဲ့ ရႈတ္ေထြးမႈေတြၿဖစ္လာပါတယ္။ ပံုမွန္အားၿဖင္႔ Hardware ၊ Software ခြဲၿခားမႈအတြက္မ်ားစြာခက္ခဲ ရႈတ္ေထြးမႈမရွိႏိုင္ပါဘူး။ ဥပမာ Hard disk ဆိုပါေတာ့.. Hard disk သည္ Hardware ဒါေပမယ့္ ၄င္း Hard disk ထဲမွာရွိေနတဲ့ အထဲက Series of Instructions အစုေဝးတစ္ခုကို ကိုယ္စားၿပဳတဲ့ File တစ္ခုသည္ Program တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ 

၄င္း Program သည္ Software ၿဖစ္ပါတယ္။ အသံုးၿပဳသူေတြ အေနႏွင့္က အဲ့လို Software File (Program) ေတြကို အခ်ိန္မေရြးထည့္သြင္းႏိုင္ပါတယ္။ ဖ်က္ထုတ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ သေဘာက Hard disk ဆိုတဲ့ Hardware ႏွင့္ ၄င္းထဲမွာရွိတဲ့ Program ဆိုတဲ့ Software သီးျခားစီျဖစ္ပါတယ္။

ROM BIOS တို႔က်ေတာ့ Hard disk မွာလို Software နဲ႔ Hardware တို႔က သီးျခားစီ မဟုတ္ေတာ့ ပါဘူး။ စက္ရံုမွာထုတ္စဥ္ကတည္းက ROM Chip ထဲမွာ Program ေတြ Instruction ေတြကုိတစ္သားတည္းျဖစ္ေအာင္ထည့္သြင္းထုတ္လုပ္ထားတာ။ သူတို႔ကို သီးၿခားစီျဖစ္ေအာင္ လြယ္လြယ္ကူကူခြဲထုတ္လို႔မရႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲ့ဒီလို Hardware ထဲမွာ Software အား တစ္သားတည္း ျဖစ္ေအာင္ Embed လုပ္ကာထည့္ သြင္းတည္ေဆာက္ ထားသည့္ ပစၥည္းမ်ားကို FIRMWARE လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ BIOS သည္ Firmware တစ္ခုပင္ၿဖစ္ပါတယ္။

BIOS ထဲမွ Program မ်ား…

BIOS ဆိုတာသည္ ROM Chip အတြင္း ထည္႔သြင္းတည္ေဆာက္ထားေသာ Program အစုေဝးတစ္ခုျဖစ္တယ္ဆိုတာကို သိခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ Computer ပါဝါစဖြင္႔ခ်ိန္မွစၿပီး Operating System ကိုဆြဲတင္သည့္အခ်ိန္ထိ ၾကားကာလအတြင္းအဲ့ဒီ Program ကိုလုပ္ေဆာင္မႈ Function မ်ားအရ ခြဲျခားၾကည္႔မယ္ဆိုရင္ ေလးမ်ိဳးရွိပါတယ္။

၁. POST (Power On Self Test)

POST သည္ Processor ၊ Memory ၊ Chipset ၊ Graphic Card ၊ Hard Disk ၊ Keyboard အစရွိေသာ Computer အစိတ္အပိုင္းမ်ား ေကာင္းမြန္စြာလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိကို စစ္ေဆးေပးေသာ Program ျဖစ္ပါတယ္။

၂. Setup Program

Setup Program သည္ Menu Driven Program ျဖစ္ၿပီးထုိ Program အတြင္းသုိ႔ဝင္ေရာက္ၿပီး Date/Time Password ၊ Boot Order ႏွင့္အျခားေသာ Setting မ်ားကုိလိုသလိုေၿပာင္း လဲျပင္ ဆင္ သတ္မွတ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ မိမိတို႔ျပင္ဆင္သိမ္းဆည္းခဲ့ေသာ Setting မ်ားကို CMOS RAM ေပၚတြင္သိမ္း ထားေပးပါတယ္။ Computer ပါဝါဖြင့္လိုက္တိုင္း ထို CMOS RAM ထဲက Setting ကိုသြားဖတ္ၿပီး Boot လုပ္ပါတယ္။

၃. Bootstrap Loader

Bootstrap Loader ဆိုတဲ့ Program တစ္ခုရဲ႕ အဓိကလုပ္ေဆာင္မႈကေတာ႔ Operating System ကုိရွာေဖြျခငး္ပင္ျဖစ္ၿပီး BIOS ရဲ႕ေနာက္ဆံုး လုပ္ေဆာင္မႈ Function ျဖစ္ပါတယ္။ Bootstrap သည္ POST Program ရဲ႕အဆံုးတြင္ရွိေသာ စာေၾကာင္းေရဒါဇင္ဝက္ခန္႔သာ ရွိသည့္ Code မ်ားပင္ျဖစ္ပါတယ္။ POST Test သည္ သူရဲ႕လုပ္ငန္းစဥ္ၿပီးဆံုးသြားတဲ့အခါ Bootstrap သုိ႔လႊဲေၿပာင္းေပးလိုက္ပါတယ္။ ၿပီးမွ Bootstrap သည္ BIOS setup တြင္ထည္႔ သြငး္ညႊန္ၾကားထားေသာ Boot Order အတိုင္း ( ဥပမာ Hard Disk ၊ CD/DVD ) OS ကုိရွာေဖြ ပါတယ္။ OS ႏွင္႔သက္ဆိုင္ေသာ Information မ်ားပါသည့္ Boot Sector ကိုေတြ႔ တာနဲ႔ က်န္လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို OS အားလႊဲေၿပာငး္ေပးပါတယ္။

၄. Device Driver

BIOS ထဲတြင္ computer စတင္သက္ဝင္ႏိုင္ရန္အတြက္ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္ေသာအေၿခခံ အစိတ္ အပိုင္း မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ Hard Disk ၊ Keyboard ၊ VGA ၊ USB Port တို႔ရဲ႕ Driver မ်ားပါဝင္ ပါတယ္။ Computer လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ သက္ဆိုင္ၿခင္းမရွိေသာ အျခား Hardware မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ Printer ၊ Scanner ၊ Sound Card တို႔အတြက္ Driver မ်ားကိုေတာ့ Hard Disk မ်ားအတြင္း မွာထည္႔သြင္းထားၿပီး Computer Boot တက္တဲ့အခါမွသာ OS မွဆြဲယူႏိုင္ေအာင္စီမံေပး ထားပါတယ္။

BIOS ထုတ္လုပ္သူမ်ား…

AMI (American Megatrends, Inc.)
Compaq and Hewlett-Packard
Dell
eSupport.com
Gateway
IBM
Phoenix Technologies (First BIOS, Phoenix and Award)

CMOS ဆိုတာ...

လူအမ်ားစုတုိ႔သည္ေယဘူယ်အားၿဖင္႔ BIOS ႏွင္႔ CMOS ကိုအတူတူပဲ သေဘာထား ၿပီးရည္ ညႊန္း သံုးစြဲေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ဒါဟာမွားတယ္လုိ႔ေတာ႔မဆိုႏိုင္ပါဘူး။ သူတို႔ ၂ ခုက တစ္ခုႏွင္႔ တစ္ခု ဆက္စပ္မႈေတာ႔ ရွိပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ Motherboard ေပၚမွာ သီးၿခားစီတည္ရွိေနတဲ့ အစိတ္အပိုင္းမ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။ BIOS သည္ Motherboard ေပၚမွ ROM Chip တစ္ခုၿဖစ္ၿပီး CMOS သည္လညး္ Motherboard ေပၚက CMOS RAM ဟုေခၚေသာ သီးၿခား Chip တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ 

၄င္း Chip ကိုတည္ေဆာက္တဲ့ေနရာမွာ (Complimentary Metal Oxide Semiconductor) CMOS နညး္ပညာကိုအသံုးၿပဳထားသည့္အတြက္ CMOS ဟုေခၚဆိုပါတယ္။ကြ်န္ေတာ္ တို႔ဟာ အကယ္လုိ႔မ်ား BIOS ကိုသူမ်ားေတြဝင္ၿပီးေျပာင္းလို႔မရေအာင္ Administrator Password နဲ႔ပိတ္ထားခဲ့လို႔ရပါတယ္။ အဲ့လုိပိတ္ထားခဲ့ၿပီး အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ Password ေမ့ သြားခဲ့ရင္ ဒီ CMOS Setting ထဲကိုဝင္လုိ႔ရမွာမဟုတ္ေတာ႔ပါဘူး။ အဲ့လိုဝင္လုိ႔မရခဲ့ရင္ လုပ္လို႔ ရတဲ့နညး္လမ္းတစ္ခုေတာ႔ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒါကေတာ႔ CMOS Batter ကို ၅ မိနစ္ေလာက္ Motherboard ေပၚကေနျဖဳတ္ထားၿပီး ျပန္တပ္လိုက္ပါ။ Administrator Password ပါျပဳတ္ သြား ပါလိမ္႔မယ္။

BIOS သည္ Computer စတင္သက္ဝင္ဖုိ႔ရန္လိုအပ္ေသာ Program အစုေဝးျဖစ္ၿပီး CMOS ကေတာ့ ထို Program အစုအေဝးထဲမွတစ္ခုျဖစ္ေသာ Setup Program တြင္အသံုးျပဳ သူတုိ ႔ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္သမွ် Setting တို႔ကုိမွတ္သားထားရာ Memory တစ္မ်ိဳးပင္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ CMOS Setting ထဲမွာဆိုရင္ လရက္ ခုႏွစ္ႏွင့္ အခ်ိန္ (Date & Time) ၊ CD ကေန Boot တက္ မွာလား Hard Disk ကေန Boot တက္မွာလားဆိုတဲ့ Boot Order ၊ Serial Port ၊ Parallel Port တို႔ႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ Configuration ေတြအစရွိတဲ့ Setting မ်ားကုိထည္႔သြင္း မွတ္ သားထားပါတယ္။ Computer ပါဝါစဖြင္႔လိုက္တဲ့အခါတိုင္း ၄င္း CMOS ထဲမွ Setting မ်ားအား ဖတ္ရႈၿပီး Boot တက္ပါတယ္။